Jajnici ili ženske gonade su dio reproduktivnog sistema žene, parni organ smješten u maloj karlici. Ima brojne funkcije:

 

• Predstavlja depo primordijalnih polnih ćelija
• U jajniku se stvaraju, sazrijevaju i jednom mjesečno oslobadjaju zrele jajne ćelije tokom reproduktivnog perioda života
• U njemu se stvaraju steroidni polni hormoni estrogeni, progestageni i androgeni u odgovarajućim količinama neophodnim za normalan rast, razvoj i funkcije žene. Na primjer, manjak estrogena dovodi do patuljastog rasta u djetinjstvu, do izostanka sekundarnih seksualnih karakteristika i menstruacije u pubertetu, a do sterilnosti i klimakterične simptomatologije u zrelom dobu

Cista jajnika

Cista je kesasti izraštaj, koji sadrži tečnost ili polučvrsti sadržaj. Većina je mala i klinički beznačajna, a samo mali broj iziskuje uklanjanje. Većina se gubi kroz nekoliko mjeseci. Nastaju kao posljedica:

• Hormonskih funkcionalnih poremećaja (funkcionalne folikularne ciste), koji prolongirano izlučuju estrogen i dovode do funkcionalnog krvarenja iz hiperplastičnog endometrijuma, ciste žutog tijela.
• Upalnog procesa tuboovarijalne ciste. Kao posljedica upalnog procesa na jajovodu. Jajovod se ispunjava upalnim sekretom, koji upaljena sluzokoža obilno luči. Ako se ovaj proces brzo ne zaustavi, dolazi do lezija nabora, a potom do njihovog sljepljivanja. Ako se slijepe na krajevima, ubrzo se jajovod ispunjen upalnim sekretom pretvara u kesu. Veličina može da bude i veličine pesnice.
• Endometrioze. Pojava da se endometrijum sluzokoža materice implantira na jajnik, pošto on i na tom mjestu zadržava sposobnost da periodično krvari uz odgovarajuću stimulaciju hormona. Ciklično krvarenje i zarastanje dovodi do formiranja ciste. Unutrašnjost ciste se ispunjava gustom, starom krvi boje čokolade. Mogu narasti do veličine od 10 do 12cm.
• Maligni procesi mogu dovesti do formiranja multilokularnih cista.

Ultrazvučni aparat je danas možda najpouzdanije pomoćno sredstvo za dijagnoistikovanje cista jajnika. Veoma su važni ginekološki pregled i tumor markeri, radi prepoznavanja vrste ciste.

Osim veličine, koja može biti od 3cm do velikih karličnih masa, za cistu su bitne: perzistencija, obostranost, priraslice, produkcija hormona, površinska neravnost, prisustvo ascita, slobodne tečnosti u trbuhu. Mogu da se jave u bilo kom periodu života, ali se najčešće javljaju u reproduktvnom periodu, od puberteta do menopauze.

Simptomi

Velike ciste mogu izazvati osjećaj pritiska i punoće u trbuhu. Funkcionalne ciste dovode do poremećaja krvarenja, upalne ciste izazivaju: bolove, povišenu temperaturu i napetost donjeg dijela trbuha, a endometriotične ciste stvaraju bolove prije i na početku krvarenja.

Sindrom policističnih jajnika (ovarijuma) - PCOSje najčešći endokrinološki poremećaj u reproduktvnom periodu žene i glavni uzrok steriliteta. Još 1935. god Stein/ Levental su prvi uočili vezu izmedju bilateralno uvećanih policističnih ovarijuma i amenoreje, steriliteta, hirzutizma i gojaznosti.

Ovarijumi su uvećani, glatke, bijele površine, a na presjeku se može vidjeti veći broj subkapsularnih cista veličine zrna graška od 2 do 6mm ispunjenih bistrom tečnošću. Policistični ovarijum karakteriše veliki broj folikula u različitim stadijumima razvoja i atrezije sa hipertrofijom i hiperplazijom cijelog jajnika.

Terapija cista jajnika je operativna. Danas se ni jednim drugim sredstvom ne može utvrditi narav ciste. Operacije su indicirane i zbog neobično visokog malignog potencijala, 25-30%, kao i zbog sklonosti komplikacijama.

 

Izvor: Ginekološko akušerska ordinacija Medan - Podgorica