Terapijska primjena botulinskog toksina

Djelovanje

Botulinski toksin (BT) - prirodni je protein koji proizvodi bakterija clostridium botulinum i djeluje na veze izmedju nerava i mišića, tako što remeti prenošenje nervnih impulsa, i u visokim dozama može da izazove paralizu svih mišića. Medjutim, prije nekoliko decenija je otkriveno da izuzetno male doze BT-a, pripremljenog u kontrolisanim laboratorijskim uslovima, pri selektivnom ubrizgavanju u mišić izazivaju samo blagu slabost; ona se može dozirati prema potrebi, zavisno od vrste i jačine nevoljnih pokreta koji se žele kontrolisati, a traje nekoliko mjeseci i postepeno nestaje. Pored efekta na nervno-mišićnu vezu, BT deluje i na nervna vlakna koja posreduju u prenošenju bolnih impulsa, što čini osnovu analgetskog djelovanja ovog preparata.

Indikacije

Zahvaljujući efikasnosti i pouzdanosti, BT je u poslednje dvije decenije postao glavno terapijsko orudje za liječenje svih stanja kod kojih se javljaju nevoljni pokreti ili patološki povišena mišićna aktivnost: distonija (tortikolis, blefarospazam, hemifacijalni spazam, tremor); spasticiteta kod multiple skleroze, ili posle cerebrovaskularnog insulta (šloga); glavobolja i drugih hroničnih bolnih stanja; hiperhidroze (prekomjernog znojenja).

Bolesti nevoljnih pokreta

Za distonije - neurološke poremećaje koji se manifestuju nevoljno povišenom mišićnom aktivnošću i uzrokuju izmijenjene i deformisane položaje i otežane pokrete djelova ili cijelog tijela - terapija botulinskim toksinom je praktično jedina široko dostupna i efikasna terapija. Najčešće distonije kod kojih se BT efikasno primjenjuje već skoro dvije decenije jesu tortikolis (nagnutost glave na jednu, a lica na drugu stranu), blefarospazam (grč kapka) i hemifacijalni spazam (grč polovine lica). Djelotvorna je i kod drugih znatno rjedjih distonija, a uspješno se primjenjuje i u liječenju tremora (nevoljnog drhtanja ruku) različitih uzroka.

Patološki povišena mišićna napetost

Posle cerebrovaskuranog insulta (šloga), u zahvaćenoj ruci i/ ili nozi se, pored slabosti, skoro obavezno zadržava i spasticitet (povišena mišićna napetost), a slično se dešava i kod oboljelih od multiple skleroze. Spasticitet fiksira ruku ili nogu u neprirodnom i često bolnom položaju, pa može da predstavlja veći problem i od same bolesti. Takve tegobe se uspješno uklanjanju BT terapijom kombinovanom sa fizioterapijom.

Hronična bolna stanja

Hronične glavobolje su tipično povezane sa više ili manje povišenom napetošću u mišićima poglavine, lica i vrata, a slično se dešava i kod drugih hroničnih bolnih stanja - mišićna napetost povećava se u okolini bolnog predjela, što pogoršava bol. Zbog opuštajućeg djelovanja na mišiće, i dodatnog efekta na nervna vlakna za bol, BT se pokazao kao uspješno sredstvo u liječenju hroničnih bolnih stanja, pogotovu u situacijama kada se standardna terapija ljekovima ne može primijeniti (zbog neželjenih efekata, alergija, drugih bolesti…) ili je nedovoljno efikasna.

Hiperhidroza

Botulinski toksin djeluje i na nervna vlakna koja kontrolišu rad znojnih žlijezda, pa se koristi i u terapiji hiperhidroza - patološki povećanog znojenja na pojedinim djelovima tijela ili lica.

Neželjeni efekti

Glavni neželjeni efekt BT-a je mogućnost da se izazove slabost mišića veća od potrebne, ili da se njegovo dejstvo proširi na susjedne mišiće, one koji nisu zahvaćeni nevoljnim pokretima i patološkom napetošću. Ta pojava se relativno rijetko javlja, obično je slaba i traje nekoliko dana. Ponekad, BT može da izazove suvoću usta, koja je tipično blaga. Drugih neželjenih efekata nema.

Način primjene

Botulinski toksin se daje u ambulantnim uslovima, bez posebne pripreme pacijenta. Tankom iglom ubrizgava se u mišiće za koje se pregledom ustanovi da su najnapetiji, odnosno najodgovorniji za odredjeene tegobe. Pri prvoj primjeni BT-a, daju se najmanje doze za koje se očekuje da bi mogle da djeluju (na osnovu veličine mišića, snage nevoljne napetosti…). Potrebno je nekoliko dana da preparat počne da djeluje, a efekti se mogu ocjenjivati nakon dvije nedelje. Pun efekat BT dostiže četiri sedmice od davanja, traje oko dva mjeseca, pa potom slabi. Da bi se simptomi uspješno kontrolisali, naredno i svako sledeće davanje BT-a se obično zakazuje u razmaku od tri do četiri mjeseca, a u nekim slučajevima i na pola godine. U Tesla Medical-u, terapija BT-om može se kombinovati sa ciljanim fizioterapijskim tretmanom.