Intra-operativna radioterapija (IORT) - Terapija zračenja jednom dozom

Terapija zračenja jednom dozom tokom operacije

Intra-operativna radioterapija (IORT) je metoda kojom se jednokratnim zračenjem pacijent tretira tokom hirurške operacije tumora dojke. Na ovaj način se eliminiše potreba za post-operativnom radioterapijom. Ukoliko to lekar naloži, moguća su i dodatna zračenja.

Nakon uklanjanja tumora iz dojke tokom operacije, tačno određena zona se zrači, dok je istovremeno okolno zdravo tkivo zaštićeno. Ovim se potreba za svakodnevnim dolaskom u bolnicu eliminiše a to pacijentu obezbeđuje veću psihološku ugodnost.

Era jednokratne radioterapijske doze tokom operacije počinje…

Šta je jednokratna radioterapija?

Korišćenjem intra-operativne radioterapije (IORT) kod pacijentkinja sa tumorom dojke, radioterapija se može okončati jednokratnim zračenjem tokom operacije. Po uklanjanju tumora iz dojke, specijalni aplikator u uređaju se postavlja u zoni tumora. Nakon veoma preciznih proračuna, ova zona se zrači visokom dozom dok su sva okolna zdrava tkiva zaštićena.

Kako se primenjuje tradicionalna radioterapija?

Radioterapija se vrši preko “linearnih akceleratora” koji proizvode fotone i elektrone u specijalno zaštićenim radiološkim sobama na odeljenjima onkologije. U skoro svim slučajevima u kojima je dijagnostikovan tumor dojke i primenjena “poštedna operacija” (u kojoj se samo deo dojke sa tumorom uklanja a ostatak dojke se ne dira), radioterapija sledi nakon operacije.

Poželjno je da se sa radioterapijom počne nakon hemioterapije, kod pacijenata kojima je to potrebno, ili bar 3 nedelje nakon operacije kod pacijenata koji su lečeni hormonskom terapijom.  Kod pacijentkinja koje primaju radioterapiju za grudi, prvo se uzima poprečni presek uvećan za 2 mm i unosi u računar za planiranje tomografije. Nakon toga se pristupa pripremi radioterapijske doze potrebne za ugrožene zone dojke dok se istovremeno zdravi organi štite (srce, glavne srčane arterije, pluća, druga dojka, odnosno sva mesta gde se bolest nije proširila). Nakon odobrenja terapije, pacijentkinja dobija radioterapiju u trajanju od 5 do 7 nedelja, u zavisnosti od stanja bolesti koje određuje radijacioni onkolog. Neke pacijentkinje se podvrgavaju kratkotrajnoj hipofrakcionisanoj terapiji, u trajanju od 3 nedelje.

Prednosti jednokratnog zračenja

Aplikacija jednokratnog zračenja vrši se intra-operativnom radioterapijom (IORT), alatom kojim se linearni akcelerator koristi skoro istovetno tradicionalnoj radioterapiji. Ova metoda se koristi u operativnoj sali zahvaljujući bezbednom, prenosivom uređaju koji radi skoro kao i linearni akcelerator, samo što proizvodi energiju elektrona bez potrebe da se rukovalac zaštiti kao što je to slučaj prilikom rukovanja tradicionalnim linearnim akceleratorom. Pored hirurškog tima koji izvodi operaciju, u operativnoj sali nalaze se još i specijalista radijacioni onkolog i medicinski fizičar. Na ovaj način, uporedo s operacijom sprovodi se i radioterapija. To je značajna prednost za pacijenta jer ne mora više čekati da rana zaraste nakon operacije, ili planirati radioterapiju i svakodnevno odlaziti u bolnicu na terapiju. Time se postiže i znatno skraćenje ukupnog trajanja lečenja.

Tokom operacije, po uklanjanju tumora iz dojke, specijalni aplikator u uređaju se postavlja u zoni tumora. Nakon veoma preciznih proračuna, ova zona se zrači visokom dozom dok su sva okolna zdrava

tkiva zaštićena. Iako je primena jednokratnog zračenja ili neke druge metode specifično na zonu tumora, za razliku od metoda zračenja celih grudi,  sve rasprostranjenija i prihvatljivija poslednjih godina, terapija jednokratnim zračenjem nije za svakog pacijenta. Odluku o tome da li je pacijent podesan za ovu vrstu terapije kolektivno donose radijacioni onkolog, hirurg i patolog koji se direktno bave pacijentom. Dob pacijenta, veličina tumora i ostale patološke odlike tumora igraju veoma važnu ulogu pri donošenju ove odluke.

Ko je pogodan za pojačanu (boost) radioterapiju?

Pacijentkinje mlađe od 50-60 ne uzimaju se u obzir kao idealne kandidatkinje za jednokratnu terapiju. Kod ovih pacijentkinja neophodno je zračiti zonu tumora i grudi u celini, na tradicionalan način. Nakon završetka terapije primenjene na grudi u celini u trajanju od 25 do 28 radnih dana, isključujući vikende, umesto grudi u celini, samo će zona iz koje je tumor izvađen biti zračena, za šta je potrebno oko 5 do 8 radnih dana, u zavisnosti od pacijentkinje i opšteg stanja. Ovo zračenje zone sa tumorom se naziva pojačano (boost) zračenje. Zahvaljujući IORT metodi, pojačano zračenje se jednokratno aplicira tokom operacije, nakon čega se zrače grudi u celini a ukupno vreme terapije skraćuje.

Primena radioterapije na zonu oko bradavice

Poštedni hirurški tretman dojke neće biti podesan za neke pacijentkinje. Tamo gde je potrebno odstraniti kompletne grudi, bradavice i okolna zona se ne diraju radi što boljeg kozmetičkog rezultata. Postupak se naziva mastektomija sa zadržavanjem bradavica. Bradavice i tkivo ispod bradavica se IORT metodom jednokratno zrače u cilju smanjenja rizika za pojavu bolesti. Postupak pojačanog zračenja se u Turskoj po prvi put izvodi u ACIBADEM Maslak bolnici, u Centru za zdravlje dojke.