Sve što trebate znati o reumatoidnom artritisu: simptomi, uzroci, dijagnoza i najsavremenije metode liječenja

Šta je reumatoidni artritis?

Reumatoidni artritis je hronična zapaljenska bolest koja prvenstveno pogađa zglobove, ali također može zahvatiti unutrašnje organe, nervni sistem i kožu. Spada u sistemske bolesti vezivnog tkiva. Zapaljenje počinje u sinovijalnoj membrani, koja je odgovorna za ishranu hrskavice i proizvodnju zglobne tečnosti. Tokom bolesti razvija se panus, tkivo koje oštećuje hrskavicu i koštane strukture zgloba, uzrokujući bol, ukočenost, deformacije i smanjenje funkcije zglobova.

Učestalost i uzroci

Reumatoidni artritis oboljelo je gotovo 1% populacije, češće kod žena, posebno između 40. i 60. godine života. Uzrok bolesti nije u potpunosti poznat, ali se smatra da genetika i faktori okoline poput bakterija i virusa igraju važnu ulogu. Genetska predispozicija povezana je sa oznakom HLA DR4, a dokazano je da ako jedan blizanac oboli, postoji 30% šanse da se bolest pojavi i kod drugog.

Mehanizam zapaljenja i simptomi

Zapaljenje nastaje kao odgovor imunološkog sistema na antigen stranu bakterije ili virusa. T limfociti i druge imunološke ćelije stvaraju citokine poput TNF-alfa i interleukina 1, što podstiče inflamaciju i stvaranje panusa. Početni simptomi uključuju jutarnju ukočenost dužu od sat vremena i bol u više zglobova, uglavnom malim zglobovima ruku i stopala. Zahvatanje je simetrično, što je karakteristično za ovu bolest.

Dijagnostika

Pregledom se traže znakovi zapaljenja poput otoka, boli i poremećaja funkcije zgloba. Laboratorijski i radiografski nalazi pomažu u potvrdi dijagnoze. Karakteristične su promjene kao što su smanjenje gustine kostiju, koštane ciste i deformacije zglobova.

Vanzglobne manifestacije

Osim zglobova, mogu biti zahvaćeni pluća, oči (keratokonjuktivitis), koža (reumatoidni čvorići) te nervni sistem. U nekim slučajevima pojavljuje se sekundarni Sjogrenov sindrom, koji uzrokuje suvoću sluzokože.

Terapija i prognoza

Iako bolest još uvijek nema lijek za potpuno izlječenje, moderna terapija značajno olakšava simptome i usporava progresiju. Lijekovi uključuju nesteroidne antiinflamatorne lijekove, glukokortikoide i bolest-modifikujuće lijekove kao što je metotreksat, koji se često koristi kao standardni lijek prve linije. Takođe, biološki lijekovi koji ciljaju ključne citokine kao što su TNF-alfa nude nove mogućnosti u kontroli bolesti.

Nefarmakološki tretmani, poput fizikalne terapije i prilagođene fizičke aktivnosti, važni su za održavanje funkcionalnosti zglobova. U težim slučajevima moguća je i ortopedska hirurgija, kao što je ugradnja umjetnih zglobova.

Prognoza varira, ali uz pravilnu terapiju mnogi pacijenti mogu znatno poboljšati kvalitet života i smanjiti invaliditet. Rano prepoznavanje i agresivan tretman ključni su za uspješno upravljanje bolešću.